Ο πολυνίκης προπονητής απαντά στον Βασίλη Σαμούρκα τι σημαίνει για αυτόν ηγεσία, και γιατί τελικά κανείς δεν μπορεί να προδιαγράφει το μέλλον του, όποια κι αν είναι η αφετηρία του.

 

Τα λόγια περιττεύουν για τον Δημήτρη Ιτούδη. Ο πολυνίκης Έλληνας προπονητής με δεκάδες τίτλους σε κάθε χώρα και ομάδα με την οποία συνεργάστηκε, είναι ένας άνθρωπος εξαιρετικά συνειδητοποιημένος στις απόψεις του για την ηγεσία και τη σημασία του ηγέτη για όλη την ομάδα του. Διαθέτει μια ιδιαίτερη φιλοσοφία για το τι σημαίνει νίκη και ήττα, επιτυχία και αποτυχία, αλλά και προσήλωση στον στόχο. Είναι θιασώτης της διαρκούς μάθησης και πιστεύει ότι πραγματικός ηγέτης είναι όποιος εμπνέει την ομάδα του, μαθαίνει από όλους και είναι ανοιχτός σε κάθε ιδέα που μπορεί να τον βελτιώσει. Διότι, όπως λέει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Andersen Legal Briefing, αυτές είναι μερικές από τις πιο σημαντικές εμπειρίες που αποκτά κανείς μέσα στα χρόνια. Εμπειρίες οι οποίες «γεννούν» ηγέτες.

 

Κύριε Ιτούδη με βάση τη δική σας πορεία μέχρι σήμερα, ποια πιστεύετε ότι είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά ενός ηγέτη;

 

Αυτός που ηγείται μιας ομάδας ανθρώπων θα πρέπει να εμπνέει τον σεβασμό για να μπορούν οι υπόλοιποι να ακολουθήσουν τις ιδέες του. Θα πρέπει επίσης να ηγείται μέσα από τις πράξεις του. Να είναι συνεπής στη δουλειά του, να είναι πρώτος στο γραφείο του, να είναι πρώτος στην προπόνηση, να έχει τρόπο να βρει λύσεις μέσα από τα προβλήματα. Διότι στην πορεία ενός ηγέτη, είναι λίγες οι στιγμές της ικανοποίησης και περισσότερες αυτές της ευθύνης.

 

Ταυτόχρονα, μαζί με την έμπνευση έρχεται και η δημιουργία νέων κινήτρων. Ο ηγέτης οφείλει να μην στέκεται εμπόδιο στην εξέλιξη των συνεργατών του, ούτε να τους στερεί την ανάληψη ευθυνών. Αντιθέτως, θα πρέπει να τους ενθαρρύνει να φέρνουν νέες, καινοτόμες ιδέες, δημιουργώντας ταυτόχρονα και ένα αίσθημα ευθύνης για τον ρόλο τους ως μέλη ενός συνόλου. Ακόμη κι αν αυτές οι ιδέες ακούγονται τρελές ή απραγματοποίητες. Συνηθίζω, άλλωστε, σε πολλές ομιλίες μου να κλείνω με την έκφραση “no regrets”. Να μην μετανιώνεις για την απόφαση που πήρες ή δεν πήρες, αλλά να την αποδέχεσαι και να προχωράς μπροστά. Άλλωστε, σε αυτή τη ζωή ήρθαμε με κάποιον σκοπό ο καθένας. Κι αν δεν τον έχουμε ανακαλύψει ακόμη, θα τον βρούμε στην πορεία. Όπως λέει και ο συγγραφέας Σίμον Σίνεκ, «πρέπει να βρεις το δικό σου γιατί». Τον δικό σου σκοπό. Και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.

 

Αυτό προϋποθέτει μια διαρκή εγρήγορση. Να αποδεχτεί, δηλαδή, ο ηγέτης ότι δεν σταματά ποτέ του να μαθαίνει.

 

Ένας ηγέτης βρίσκεται σε αυτή τη θέση εξαιτίας όσων έχει πετύχει στο παρελθόν. Επιλέχθηκε γιατί διαθέτει μια δεδομένη εμπειρία. Και η εμπειρία δεν είναι κάτι που αγοράζεις στο σούπερ μάρκετ. Την αποκτάς κάνοντας λάθη, πετυχαίνοντας στόχους, μη πετυχαίνοντας στόχους, διαχειριζόμενος κρίσεις και καταστάσεις τις οποίες δεν έχεις προβλέψει. Είσαι πάντα προετοιμασμένος να αντιμετωπίσεις καλύτερα την επόμενη κατάσταση που θα βρεθεί μπροστά σου με βάση την εμπειρία που έχεις αποκτήσει. Άρα λοιπόν, προφανώς η εμπειρία δεν εξαγοράζεται. Αποκτάται μέσα από τη γνώση. Εγώ δεν σταματάω να μαθαίνω. Θα μάθω από ένα βιβλίο, από ένα ντοκιμαντέρ, μια ανάλυση ενός ανθρώπου, ένα podcast, ή από τον αθλητή μου. Διότι ο αθλητής εκείνη τη στιγμή μετουσιώνει τη δική μου θεωρία σε πράξη, μέσα στο γήπεδο. Άρα λοιπόν θα πρέπει να τον ακούσω.

 

Λέτε, δηλαδή, ότι ένας ηγέτης θα πρέπει να έχει διαρκώς τα αυτιά του ανοιχτά;

 

Προφανώς ο ηγέτης θα πρέπει να έχει τα μάτια του και τ’ αυτιά του ανοιχτά, γιατί το καλύτερο αποτέλεσμα έρχεται μέσα από τη συνεργασία. Όταν οι άνθρωποι συνεργάζονται έχοντας καθορισμένους ρόλους και σεβασμό στην ιεραρχία, τότε θα πετύχουν. Το να κάνεις τους ανθρώπους που ηγείσαι να αισθάνονται υπεύθυνοι και χρήσιμοι έστω και για μια μικρή λεπτομέρεια, είναι κάτι πολύ σημαντικό. Κάτι αντίστοιχο έζησα εγώ στα 13 μου χρόνια στον Παναθηναϊκό. Ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς είδε τις δυνατότητές μου και προφανώς μου έδωσε τον χώρο να ηγηθώ προσπαθειών. Δεν έχασε σε κάτι από τη δική του αίγλη ως πρώτος προπονητής. Τουναντίον, χρησιμοποίησε τις δικές μου δυνατότητες για να εξελιχθούμε και να βοηθηθούμε και οι δύο.

 

Στην καριέρα σας έχετε προπονήσει πάρα πολλούς ηγέτες μέσα στο παρκέ. Πώς αντιμετωπίζετε ένα σύνολο από έντονες προσωπικότητες με πολλά και διαφορετικά background;

 

Στον αθλητισμό, όπως και στη ζωή, όλοι χρειάζονται coaching. Κανείς δεν μπορεί να πετύχει χωρίς καθοδήγηση και δίχως να αποδεχτεί ότι θα πρέπει να μπει κάτω από το πρίσμα μιας ομάδας και να λειτουργήσει σωστά με τους συμπαίκτες του. Τους συναδέλφους του. Μόνο έτσι θα αναδείξει τα ατομικά του ταλέντα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να βάλεις φρένο σε κάποιον μέσα στο παρκέ, που είναι άλλωστε ο χώρος εργασία του. Δεν θα εμπόδιζα ποτέ παίκτες με το ταλέντο του Γιάννη Αντετοκούνμπο, του Κώστα Σλούκα, του Μίλος Τεόντοσιτς ή του Νάντο ντε Κολό, για να μην ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους στον αγωνιστικό χώρο. Όμως υπάρχουν όροι και κανόνες που πρέπει να σεβαστείς. Κανόνες οι οποίες καθορίζονται από τη φιλοσοφία ενός ηγέτη. Αλλά πάντοτε το ένστικτο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Ένας ηγέτης καλείται πολλές φορές μέσα σε ελάχιστο χρόνο να πάρει κρίσιμες αποφάσεις. Να αναλάβει ρίσκο. Εκεί θα πρέπει να εμπιστευτεί τις εμπειρίες του χωρίς να διστάσει.

 

Πώς διαχειρίζεται ένας ηγέτης την αποτυχία;

 

Η ζωή μας είναι το πώς μετατρέπεις την αποτυχία, σε επιτυχία. Είμαι φανατικός υποστηρικτής της έκφρασης fall forward. Στη ζωή μας, πάντοτε θα πέσουμε. Το θέμα είναι πώς διαχειρίζεσαι την πτώση. Ναι, θα πέσω, αλλά θα πέσω μπροστά. Θα μάθω από αυτό και θα συνεχίσω. Αυτό προϋποθέτει για τον ηγέτη να έχει θέσει πολύ ισχυρές βάσεις, αλλά και να έχει καταφέρει να κάνει ειρήνη με τον ίδιο του τον εαυτό.

 

Και τι είναι για εσάς η επιτυχία;

 

Επιτυχία είναι η επίτευξη του στόχου. Η πορεία προς την κορυφή αποτελεί μια πολύ σημαντική παρακαταθήκη κι έχει να κάνει με τη δέσμευση σε αυτόν τον στόχο. Την επιμονή. Κατάγομαι από ένα μικρό χωριό, τα Τρίκαλα Ημαθίας. Όταν ήμουν μικρός με προόριζαν να γίνω γεωπόνος. Δεν έβλεπα όμως τον εαυτό μου εκεί. Δικός μου στόχος ήταν ο αθλητισμός. Όμως τότε δεν είχα στο μυαλό μου ολοκληρωμένη την εικόνα για το πού θα φτάσω. Για το ότι θα γίνω οκτώ φορές πρωταθλητής Ευρώπης. Πέντε φορές με τον Παναθηναϊκό, δύο φορές με την ΤΣΣΚΑ, μία φορά με την Χάποελ Τελ Αβίβ. Ή όλες τις άλλες αναρίθμητες επιτυχίες τις οποίες δεν πέτυχα μόνος μου, αλλά μαζί με εκπληκτικούς παίκτες και συνεργάτες. Γιατί τελικά, τα πάντα έχουν να κάνουν με τον σεβασμό. Στη δική μου πορεία, τον σεβασμό για το σπορ αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μου. Διότι στο τέλος της μέρας, επιτυχία είναι να ξεπερνάς τον ίδιο σου τον εαυτό.

 

Πώς λειτουργεί ένας ηγέτης κάτω από συνθήκες έντονης πίεσης και κριτικής;

 

Το μέγεθος της πίεσης για το αποτέλεσμα είναι κάτι που εσύ βάζεις στον εαυτό σου. Με συγκεκριμένα όρια. Γιατί στο τέλος της μέρας, ο τελικός μας κριτής είμαστε εμείς οι ίδιοι. Και πολλές φορές μπορεί να γινόμαστε χειρότεροι από τους άλλους. Αυτό που πρέπει να κάνει ένας ηγέτης είναι να απαντήσει στο εξής ερώτημα: είναι πραγματικά ικανοποιημένος από την προσπάθειά του; Αν ναι, αν είναι πραγματικά ικανοποιημένος και συνεπής σε αυτό που πάντα κάνει, τότε δεν θα τον ενδιαφέρει η κριτική των άλλων.

 

Ένας ηγέτης γεννιέται ή γίνεται;

 

Ο ηγέτης γεννιέται μέσα από τις εμπειρίες του. Ο καθένας δημιουργεί τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τελικά πλάθει τα ηγετικά του χαρακτηριστικά. Εγώ γεννήθηκα στις 8 Σεπτεμβρίου του 1970. Εκείνη τη μέρα ο προορισμός μου δεν ήταν το μπάσκετ. Όμως μέσα από τις εμπειρίες, τις ικανότητές μου, αλλά και την τύχη -η οποία πολλές φορές μπορεί να παίξει τον δικό της ρόλο- διαμορφώθηκα μέσα στα χρόνια. Και αναφέρθηκα στην τύχη, διότι είχα την ευκαιρία στην καριέρα μου να συνεργαστώ με ανθρώπους από τους οποίους απορρόφησα, αλλά και απέρριψα, πολύ σημαντικά στοιχεία. Όλη αυτή η διαδικασία συμβάλλει στην εξέλιξη ενός ηγέτη. Και δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι αυτή η εξέλιξη είναι διαρκής. Γι’ αυτό εγώ προσπαθώ να μαθαίνω όσα περισσότερα γίνεται καθημερινά.