Έμμεσες τεχνικές ελέγχου και ανάλωση κεφαλαίου: Η περίπτωση ενδικοφανούς προσφυγής
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου αποτελούν μεθόδους προσδιορισμού των ακαθαρίστων εσόδων των επιτηδευματιών και φυσικών προσώπων, παρέχοντας στη Φορολογική Διοίκηση τη δυνατότητα επαναπροσδιορισμού του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των ελεγκτικών μηχανισμών, οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου προτάθηκαν από τον ΟΟΣΑ και ξεκίνησαν να εφαρμόζονται σε αρκετές χώρες-μέλη του από τα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Η ενσωμάτωση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, ενσωματώθηκαν στους νόμους 4038 και 4079, με τους οποίους προστέθηκε και τροποποιήθηκε αντίστοιχα το άρθρο 67Β του παλαιού Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Ν. 2238/94).
Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος και ο Κώδικας Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4172/13 και ν. 4174/13) εμπεριέχουν διατάξεις για τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου στα άρθρα 28 και 27 αντίστοιχα. Επίσης, η ΑΑΔΕ έχει εκδώσει διευκρινιστικές εγκυκλίους, παρέχοντας συγκεκριμένες οδηγίες αναφορικά με τις περιπτώσεις και τον τρόπο εφαρμογής των έμμεσων τεχνικών.
Σε πρόσφατους φορολογικούς ελέγχους που διενεργήθηκαν σε ελεύθερους επαγγελματίες ο φορολογικός έλεγχος, χρησιμοποιώντας τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου, διαπίστωσε ότι το σύνολο των προσωπικών δαπανών διαβίωσης υπερέβαινε το συνολικό του δηλωθέντος εισοδήματος.
Το σκεπτικό ενός ελέγχου…
Πιο συγκεκριμένα, σε έλεγχο που διενεργήθηκε, εφαρμόστηκε η αναλογία (δείκτης) περιθωρίου μικτού κέρδους-κόστους επί του κόστους πωληθέντων, όπου εντοπίστηκαν τα αποκρυφθέντα έσοδα, τα οποία καταλογίστηκαν ως φορολογητέες εκροές, ως προς τη φορολογία ΦΠΑ.
… η προσφυγή στη ΔΕΔ…
Ο φορολογούμενος δεν αποδέχθηκε τις διαπιστώσεις του ελέγχου και προέβη σε ενδικοφανή προσφυγή ισχυριζόμενος μεταξύ άλλων τα εξής:
– Η φορολογική αρχή εφάρμοσε τις έμμεσες μεθόδους ελέγχου, ενώ δεν βρέθηκαν δείγματα φοροδιαφυγής από τον έλεγχο των βιβλίων και στοιχείων της επιχείρησης και ο προσφεύγων έχει επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών που καλύπτει το ύψος των προσωπικών δαπανών.
– Ο έλεγχος συμπεριέλαβε στον πίνακα προσωπικών δαπανών, οικογενειακές δαπάνες, χωρίς να υπολογίσει εισοδήματα της συζύγου του και των τέκνων του που τις καλύπτουν, καθώς και καταβολές ΦΠΑ.
…και το σκεπτικό της απόρριψης
Η Δ.Ε.Δ. απέρριψε την προσφυγή με το σκεπτικό ότι η ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών για την κάλυψη δαπανών διαβίωσης είτε τεκμαρτών, είτε πραγματικών, δεν αποτελεί δηλούμενο εισόδημα που προβλέπει η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 28 του ν. 4172/2013, αλλά στοιχείο που λαμβάνεται υπόψη για την κάλυψη της διαφοράς που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος. Ειδικότερα, με τον τεκμαρτό υπολογισμό του ποσού που απέμεινε από το κεφάλαιο που φορολογήθηκε τα προηγούμενα έτη και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη τεκμαρτών δαπανών, η ανάλωση κεφαλαίου συνιστά ένδειξη διαθέσιμου κεφαλαίου και όχι δηλωθέν εισόδημα, κατά την έννοια του άρθρου 28 παρ. 2 του ν. 4172/2013.
Χρησιμοποιώντας τις έμμεσες μεθόδους ελέγχου, ο έλεγχος κατέληξε ότι το δηλωθέν εισόδημα κατά το ελεγχόμενο έτος δεν επαρκεί για την κάλυψη των προσωπικών δαπανών διαβίωσης, συνεπώς οι ισχυρισμοί του φορολογούμενου περί του αντιθέτου απορρίπτονται ως αβάσιμοι.
Συμπέρασμα
Οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου παρέχουν μεγάλη ευελιξία και αποτελούν έναν ισχυρό μηχανισμό επαλήθευσης των εισοδημάτων των φορολογούμενων για τη φορολογική αρχή.
Από τη μεριά τους, οι ιδιώτες θα πρέπει να είναι επιμελείς αναφορικά με την τήρηση αρχείου των δικαιολογητικών των εισοδημάτων τους και την κίνηση των τραπεζικών τους λογαριασμών.
Σε κάθε περίπτωση, επειδή οι τεχνικές αυτές στηρίζονται σε παραδοχές και υποθέσεις, θα πρέπει οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή των μεθόδων αυτών να είναι σαφείς και αυστηρές και η εφαρμογή τους να γίνεται με γνώμονα την αρχή χρηστής διοίκησης.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο capital.gr
Indirect control techniques are methods of determining the gross income of traders and individuals, providing the Tax Administration with the possibility of re-determining the actual taxable income.
In the context of enhancing the effectiveness of control mechanisms, indirect control techniques were proposed by the OECD and started to be implemented in several member countries in the mid-2000s.
Integration in Greece
In Greece, they were incorporated in Laws 4038 and 4079, which added and amended respectively Article 67B of the old Income Tax Code (Law 2238/94).
The Income Tax Code and the Code of Tax Procedures (Law 4172/13 and Law 4174/13) contain provisions on indirect control techniques in Articles 28 and 27 respectively. In addition, the AADE has issued clarifying circulars providing specific instructions regarding the cases and the way of application of indirect techniques.
In recent tax audits carried out on self-employed persons, the tax audit, using indirect control techniques, found that the total personal living expenses exceeded the total declared income.
The rationale for an audit…
More specifically, in an audit carried out, the gross profit margin-to-cost ratio (ratio) was applied to the cost of sales, where the hidden income was identified, which was attributed as taxable outputs, in terms of VAT taxation.
… the administrative appeal to the Dispute Resolution Committee
The taxpayer did not accept the audit findings and brought an appeal, alleging, inter alia, the following:
– The tax authority applied indirect control methods, while no evidence of tax evasion was found from the audit of the company’s books and records and the applicant has relied on capital consumption of previous years covering the amount of personal expenses.
– The audit included family expenses in the personal expenses table, without considering the income of his wife and children to cover them, as well as VAT payments.
…and the reasoning behind the rejection
The Board dismissed the appeal on the grounds that the consumption of capital from previous years to cover living expenses, whether imputed or actual, does not constitute reportable income under the provision of Article 28(2) of Law No. 4172/2013, but an element that is considered to cover the difference between the presumed income and the total income. By imputing the amount left over from the capital taxed in previous years that can be used to cover imputed expenses, the consumption of capital constitutes an indication of disposable capital and not declared income within the meaning of Article 28 para. 2 of Law no. 4172/2013.
Using the indirect control methods, the audit concluded that the income declared in the year under review is not sufficient to cover personal living expenses, and the taxpayer’s claims to the contrary are therefore rejected as unfounded.
Conclusion
Indirect control techniques provide a great deal of flexibility and are a powerful mechanism for the tax authority to verify taxpayers’ income.
For their part, individuals should be diligent regarding keeping records of their income documentation and the movement of their bank accounts.
In any case, because these techniques are based on assumptions and hypotheses, the conditions for the application of these methods should be clear and strict and their application should be guided by the principle of good administration.