Στο σύγχρονο εταιρικό περιβάλλον η αναλυτική σκέψη αλληλοσυμπληρώνεται από μια έμπειρη διαισθητική ματιά.

Οι ηγέτες των επιχειρήσεων καλούνται καθημερινά να λάβουν σημαντικές αποφάσεις οι οποίες επηρεάζουν τη μακροχρόνια κερδοφορία και βιωσιμότητα των εταιρειών τους. Για πολλές δεκαετίες, η επιστήμη του management,  συμβούλευε τους ηγέτες όταν βρίσκονται μπροστά σε μια κρίσιμη απόφαση να συλλέγουν μεγάλες ποσότητες δεδομένων από το περιβάλλον τους, να βασίζονται σε ποσοτικές αναλύσεις και να εξετάζουν σε βάθος όλες τις πιθανές εναλλακτικές πριν αποφασίσουν. Μια αναλυτική και ορθολογική διαδικασία η οποία, σύμφωνα με έρευνες, οδηγεί συνήθως σε θετικά αποτελέσματα.

Ωστόσο, στη σημερινή επιχειρηματική πραγματικότητα όπου το εξωτερικό περιβάλλον είναι δυναμικό, περίπλοκο και μεταβάλλεται ραγδαία, τα εταιρικά στελέχη συχνά αντιμετωπίζουν πολλαπλές και σύνθετες προκλήσεις. Σε έναν κόσμο VUCA (Μεταβλητότητα, Αβεβαιότητα, Πολυπλοκότητα και Ασάφεια) οι παραδοσιακές, καθαρά ορθολογικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων δεν οδηγούν πάντα στις σωστές αποφάσεις. Γι’ αυτό ολοένα και περισσότερες έρευνες υπογραμμίζουν ότι πλέον οι επιχειρηματικοί ηγέτες στρέφονται σε μια εναλλακτική προσέγγιση: αξιοποιούν το ένστικτο, την κρίση και την εμπειρία τους για να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις. Αντί να στηρίζονται αποκλειστικά σε εκτενείς αναλύσεις που απαιτούν χρόνο και πλήρη δεδομένα, αποφασίζουν με βάση τη διαίσθηση τους.

Αναλυτική σκέψη και διαίσθηση: Ένας ισχυρός συνδυασμός για ηγέτες

Η διαίσθηση ορίζεται ως η ταχεία, ασυνείδητη επεξεργασία πληροφοριών που οδηγεί σε άμεση κατανόηση ή επιλογή, χωρίς την πλήρη συνειδητοποίηση όλων των ενδιάμεσων βημάτων. Η διαίσθηση είναι το απόσταγμα εμπειριών, μάθησης και συνεχούς έκθεσης σε προκλήσεις. Στο βιβλίο του “Trust Your Gut”,  ο καθηγητής Οργανωσιακής Συμπεριφοράς του πανεπιστημίου Surrey, Eugene Sadler-Smith, εξηγεί ότι η διαίσθηση δεν αναιρεί την αναλυτική σκέψη. Αντιθέτως τη συμπληρώνει. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι «όπως ο πιλότος έχει ανάγκη τα όργανα πλοήγησης και την αίσθηση του αέρα για να πετάξει, έτσι και ο ηγέτης χρειάζεται τη συνεργασία ανάλυσης και διαίσθησης όταν αποφασίζει». Άλλωστε, πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε 103 μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό European Management Journal, έδειξε ότι οι ηγέτες οι οποίοι συνδυάζουν ταυτόχρονα τη διαίσθηση και την αναλυτική τους σκέψη, λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις από αυτούς που υιοθετούν το ένα από τα δυο.

Παραδείγματα ηγετών που εμπιστεύτηκαν τη διαίσθηση

Πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες έχουν αναδείξει τη σημασία της διαίσθησης. Ο Jeff Bezos, ιδρυτής της Amazon, έχει πει ότι «όλες οι καλύτερες αποφάσεις που πήρα στην επιχειρηματική μου πορεία και στη ζωή μου βασίστηκαν στην καρδιά, τη διαίσθηση και το ένστικτο». Η απόφαση να εισάγει στην αγορά το Amazon Prime είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τα οικονομικά δεδομένα της εποχής δεν έδειχναν ότι ένα πρόγραμμα συνδρομής με δωρεάν αποστολές θα ήταν βιώσιμο. Ωστόσο, ο Jeff Bezos, εμπιστεύτηκε το ένστικτό του ότι οι πελάτες θα εκτιμούσαν την ταχύτητα και την αξιοπιστία στις παραδόσεις. Ομοίως, ο Steve Jobs συχνά τόνιζε τη σημασία της διαίσθησης. Στην ιστορική ομιλία του προς τους αποφοίτους του Stanford, τους προέτρεψε: «να έχετε το θάρρος να ακολουθήσετε την καρδιά και τη διαίσθησή σας».

Μπορεί να καλλιεργηθεί η διαίσθηση;

H διαίσθηση, όπως και πολλές άλλες σημαντικές δεξιότητες του μέλλοντος όπως η δημιουργικότητα, η ηγεσία και η κριτική σκέψη, έχουν μεν έμφυτη βάση, αλλά κυρίως είναι επίκτητες. Συνεπώς μπορούν να καλλιεργηθούν μέσα στα χρόνια με τη διεθνή βιβλιογραφία να προτείνει τους εξής τρεις τρόπους:

Εκπαίδευση σε περιβάλλοντα προσομοίωσης αποφάσεων (simulation) και μελετών περιπτώσεων (case study method): Στα προγράμματα προσομοίωσης αποφάσεων, οι συμμετέχοντες καλούνται να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις σε μεταβαλλόμενες συνθήκες, υπό πίεση χρόνου χρησιμοποιώντας το ενιστικό τους, το οποίο αποτελεί συστατικό στοιχείο της διαίσθησης. Στα προγράμματα ανάπτυξης ηγετικών χαρακτηριστικών, συχνά γίνεται χρήση μελετών περιπτώσεων οι οποίες στηρίζονται σε πραγματικά και υποθετικά γεγονότα και καλούν τους συμμετέχοντες να διαχειριστούν μια σύνθετη κρίση και να λάβουν γρήγορα σημαντικές αποφάσεις. Η συστηματική συμμετοχή σε περιβάλλοντα προσομοίωσης και σε ανάλυση μελετών περιπτώσεων βοηθάει στην ανάπτυξη της διαίσθησης.

Διεύρυνση εμπειριών η οποία λειτουργεί ως καταλύτης για την ενίσχυση της διαίσθησης: Όσο περισσότεροι ρόλοι, κλάδοι και πολιτισμικά περιβάλλοντα εμπλουτίζουν την πορεία ενός ηγέτη, τόσο πιο πλούσια γίνεται η δεξαμενή μοτίβων στο υποσυνείδητο.

Coaching, το οποίο αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την καλλιέργεια της διαίσθησης, καθώς ενισχύει την αυτογνωσία. Μέσα από στοχευμένες ερωτήσεις, οι coaches καθοδηγούν τους ηγέτες να αναγνωρίζουν τα μοτίβα σκέψης και εμπειριών τους και να  μαθαίνουν να εμπιστεύονται περισσότερο το ένστικτό τους και να το συνδυάζουν αποτελεσματικά με τη λογική τους ανάλυση.

Βιβλιογραφία

Sadler-Smith, E. (2024). Trust Your Gut. Go with your intuition and make Better Decisions. Pearson Education Limited.

Thanos, I. C. (2023). The complementary effects of rationality and intuition on strategic decision quality. European Management Journal, 41(3), 366-374.

Thanos, I.C., (2023), A Literature Review of Intuition in Strategic Decision Making, In: J. Liebowitz (Ed), Developing the Intuitive Executive: Using Analytics and Intuition for Success, Taylor & Francis.